2. Ana Sayfa
3. A2 TEMEL SEVİYEYE GİRİŞ
4. 11.Doğrudan ve Dolaylı Anlatım

Doğrudan ve Dolaylı Anlatım

1. Konu Anlatımı

- Doğrudan Anlatımda Noktalama İşaretleri
- Doğrudan Anlatımın Dolaylı Anlatıma Dönüştürülmesi

2. Alıştırma
3. Ek Alıştırma (Facebook)

Konu Anlatımı  

Doğrudan anlatım (пряма́я речь), konuşan kişinin söylediklerinin aynısını aktarmakla, dolaylı anlatım (ко́свенная речь) ise bir başkasının söylediklerini değiştirilerek aktarmakla gerçekleşir. 

Doğrudan Anlatımda Noktalama İşaretleri 

Örnek 1

Ма́ма сказа́ла: «Пей молоко́, малы́ш»
Anne: 'Sütünü iç, yavrum' – dedi 

Она́ спроси́ла: «Ско́лько тебе́ лет?»
'Kaç yaşındasın?' – diye sordu

Örnek 1'de gördüğünüz gibi, doğrudan anlatım anlatıcının sözlerinden önce geldiği için, bu sözlerden sonra iki nokta üst üste koyuldu ve doğrudan anlatım tırnaklar içinde büyük harfle başlayarak yazıldı. 

Örnek 2

«Что ты де́лаешь?», - спроси́л па́па.
Baba: 'Ne yapıyorsun?' – diye sordu 

«Дава́й сего́дня пойдём в кино́», - сказа́л он.
'Bugün sinemaya gidelim' – dedi 

2. Örnekte doğrudan anlatım anlatıcının sözlerinden sonra geliyor ve bu durumda doğrudan anlatımdan sonra virgül ve tire koyulur, anlatıcının sözleri ise küçük harfle yazılır. 

Örnek 3

«Уже ле́то – сказа́ла она́ со зло́стью. – А дожди́ всё не конча́ются!»
'Yaz geldi – dedi öfke ile. – Yağmurlar ise bitmek bilmiyor!' 

«Как? – удивлённо спроси́л он. – Ирины́ ещё нет?!»
'Nasıl yani? – şaşkınlıkla sordu. – İrina hala gelmedi mi?!' 

Yukardaki örnekte anlatıcının sözleri doğrudan anlatımın ortasındadır. Böyle durumlarda anlatıcının sözlerinden önce virgül ve tire, sonra ise nokta ve tire koyulur. 

Örnek 4

«Э́тот фильм, - сказа́ла она́, - мне совсе́м не понра́вился»
'Bu film, - dedi – hiç hoşuma gitmedi' 

Örnek 4 'te anlatıcının sözleri doğrudan anlatımı kestiği için; doğrudan anlatımın arasındaki kalan anlatıcının sözleri virgül ve tire ile ayrılır. 

Doğrudan Anlatımın Dolaylı Anlatıma Dönüştürülmesi 

Eğer doğrudan anlatım; 

1. Bir bildirme cümlesi ise

Değiştirmeyi 'что' açıklama bağlacı ve açıklayıcı yan tümce ile gerçekleşiyoruz 

Она́ сказа́ла: «Я иду́ на дискоте́ку»

O 'Ben diskoya gidiyorum', - dedi 

Она́ сказа́ла, что идёт на дискоте́ку

O, diskoya gideceğini söyledi 

2. Bir rica veya emir içeren cümlesi ise 

Değiştirmeyi 'что́бы' açıklama bağlacı ve açıklayıcı yan tümce ile gerçekleşiyoruz.
Bağlaçtan sonraki fiil, geçmiş zamanında olmalı. 

Ма́ма сказа́ла: «Пей молоко́, малы́ш»
Anne: 'Sütünü iç, yavrum' – dedi

Ма́ма сказа́ла, что́бы малы́ш пил молоко́
Anne çocuğuna süt içmesini söyledi 

3. Soru sözcüğü olmayan bir soru cümlesi ise

Değiştirmeyi 'ли' soru takısı ve açıklayıcı yan tümce ile gerçekleşiyoruz 

«Ты бу́дешь за́втракать?» - спроси́ла меня́ сестра́

Kız kardeşim: 'Kahvaltı edecek misin?' – diye sordu bana 

Сестра́ спроси́ла меня́, бу́ду ли я за́втракать
Kız kardeşim, kahvaltı edip etmeyeceğimi sordu 

4. Soru sözcüğü olan bir soru cümlesi ise 

«Кто здесь живёт?» - спроси́л Андре́й.
Andrey: 'Burada kim oturuyor?' – diye sordu 

Андре́й спроси́л, кто здесь живёт.
Andrey, burada kimin oturduğunu sordu

Diyalog örneği 

Ирина:
- Са́ша, сего́дня по телеви́зору я хочу посмотре́ть свою́ люби́мую програ́мму. Посмотри́ футбо́л у друга.
İrina:
- Saşa, bugün televizyonda sevdiğim bir programı seyretmek istiyorum. Maçını arkadaşının yanında seyreder misin? 

Са́ша:
- Извини́, Ирина, но мой друг сего́дня за́нят, поэ́тому я бу́ду смотре́ть футбо́л дома, а ты иди́ к подру́ге смотре́ть свою́ програ́мму.
Saşa:
- Kusura bakma, İrina ama arkadaşım bugün müsait değil, bu yüzden maçımı evde seyredeceğim. Sen ise kendi programını arkadaşının yanına gidip seyret. 

Ирина сказа́ла Саше (кому́? – kime? – Д.п.), что сего́дня по телеви́зору она́ хочет посмотре́ть свою́ люби́мую програ́мму и попроси́ла Са́шу (кого́? – kimi? – В.п.), что́бы он посмотре́л футбо́л у друга

İrina Saşa'ya bugün televizyonda onun sevdiği bir programın olacağını ve bunu seyretmek istediğini söyledi ve Saşa'dan maçını arkadaşının yanında seyretmesini istedi. 

Са́ша отве́тил Ири́не, что его́ друг сего́дня за́нят, поэ́тому он бу́дет смотре́ть футбо́л дома сказа́л, что́бы Ирина шла смотре́ть свою́ програ́мму к подру́ге.

Saşa İrina'ya arkadaşının bugün müsait olmadığını, bu yüzden maçını evde seyredeceğini diye cevap verdi ve İrina'ya programını kendi arkadaşının yanında seyretmesini söyledi.

Alıştırma

Sözlük 

убира́ть (нсв) / убра́ть (св) в ко́мнате [убира́т' / убра́т' фко́мнате] – odayı temizlemek, toparlamak
гла́дить (нсв) / погла́дить (св) [гла́дит' / пагла́дит'] - ütülemek
бельё [бил'йо] - çamaşır

Diyalogları dolaylı cümlelere dönüştürme örneklerini okuyunuz, Türkçeye çeviriniz

1.
Ми́ша: - Как зову́т на́шу но́вую учи́тельницу?
Маша: - Я не по́мню, потому́ что я её не слу́шала. Спроси́ А́нну.

Ми́ша спроси́л Машу, как зову́т их но́вую учи́тельницу.
Маша отве́тила, что она́ не зна́ет, потому́ что она́ её не слу́шала и посове́товала Ми́ше спроси́ть А́нну.

2.

Константи́н: - Влади́мир, где ты был вчера́ ве́чером? Я тебе́ звони́л, хотел поигра́ть с тобо́й в футбо́л
Влади́мир: - Вчера́ я был у Ирины. У неё бы́ло День рожде́ния.

Константи́н спроси́л Влади́мира, где он был вчера́ ве́чером. Он сказа́л, что звони́л ему́, потому́ что хотел поигра́ть в футбо́л.
Влади́мир отве́тил, что вчера́ он был у Ирины, потому́ что у неё бы́ло День рожде́ния.

3.

Ма́ма: Настя, убери́, пожа́луйста в ко́мнате и погла́дь бельё!
Настя: Ма́ма, я не могу́. У меня́ за́втра экза́мен.

а) Ма́ма попроси́ла Настю убра́ть в ко́мнате и погла́дить бельё.
veya
б) Ма́ма сказа́ла На́сте, что бы она́ убрала́ в ко́мнате и погла́дила бельё.
Настя отве́тила, что она́ не мо́жет, потому́ что за́втра у неё экза́мен.

Kendinizi kontrol ediniz

1.
Mişa: - Yeni öğretmenimizin adı nedir?
Maşa: - Hatırlamıyorum, çünkü onu dinlemedim. Anna'ya sor.

Mişa Maşa'ya yeni öğretmenin adını sordu.
Maşa, onu dinlemediği için bilmediğini söyledi ve Mişa'ya, Anna'ya sormasını tavsiye etti.

2.
Konstantin:
- Vladimir, dün akşam neredeydin? Seni aradım. Senle funtbol oynayacaktım.
Vladimir:
- Dün İrina'daydım. Onun Doğum Günü vardı.

Konstantin Vladimir'e dün akşam nerede olduğunu sordu. Onu aradığını çünkü onunla futbol oynamak istediğini söyledi.
Vladimir, dün İrina'nın Doğum Günü olduğu için İrina'da olduğunu söyledi.

3.
Anne:
- Nastya, odanı temizle ve çamaşırlarını ütüle, lütfen.
Nastya:
- Yapamam, anne. Yarın sınavlarım var.

а) Annesi Nastya'dan odasını temizlemesini ve çamaşırlarını ütülemesini istedi
b) Annesi Nastya'ya odasını temizlesin ve çamaşırlarını ütülesin diye söyledi.

Nastya, yarın sınavlarının olacağı için bunu yapamayacağını söyledi.

10. Ders          12. Ders