Rusya’nın Coğrafi Özellikleri
Rusya Federasyonu, toprak bakımından dünyanın en büyük ülkesidir. Yaklaşık 17.075.000 km2 ‘lik bir yüzölçümüne sahiptir. Fakat, dünyanın en geniş ülkesi olmasına rağmen topraklarının % 70’i boştur. Toprak bakımından dünya ülkeleri arasında birinci, nüfus bakımından ise beşinci sıradadır. Diğer ülkelerdeki gibi dağlık ve tepelik olmaktan ziyade, daha çok ormanlık ve yeşil ovalık bir ülkedir.
Rusya’nın Kısa Tarihi
Rusya tarihi Doğu Slavlarla başlar. Kiril alfabesi’nin icat edildiği 864 yılından önce Rusların tarihi hakkındaki bilgiler azdır. Rusların kurduğu ilk büyük devlet olan Kiev Knezliği 13. yüzyılda Moğol istilasına uğrayarak yıkıldı. 14. yüzyılda kurulan Moskova Knezliği ise zamanla gelişerek 16. yüzyılda Rusya Çarlığı haline geldi. Bu Çarlık 18. yüzyılda daha da güçlenerek Rusya İmparatorluğunu oluşturdu.
Rusya I. Dünya Savaşındayken, monarşiden hoşnut olmayan Bolşevikler işçi ve köylü kitlelerini yanlarına alarak 1917 yılında Ekim Devrimini yaptılar. Bu tarihten sonra Rusya’da sosyalizme dayalı bir devlet yapısı oluştu. Eski Rusya İmparatorluğu’nun sömürgeleri olan ve birçok devleti de kapsayan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ilan edildi. II. Dünya Savaşını Soğuk Savaş yılları izledi. Rusya’nın başını çektiği Sovyetler Birliği Doğu Avrupa’daki birçok devletle Varşova Paktını imzalayarak Doğu Bloğunun önderliğini üstlendi. Batı Bloğu ülkeleri de NATO örgütünü kurdular. Ancak ekonomik ve askeri açılardan Batı Bloğunun gerisinde kalan Doğu Bloğu 1990’lı yıllarda parçalandı. Bu parçalanmayı Sovyetler Birliği’nin kendisi de izledi. Bütün Sovyet Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1991 yılının Aralık ayında da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti de bağımsız bir ülke haline gelerek Rusya Federasyonu’nu oluşturdu.
Sovyet Türkolojisinin temelleri çarlık döneminde atılmıştır. Özellikle Çar I. Petro döneminde, siyasi ve askerî gelişmelere bağlı olarak Türklere ve Türk diline ilgi artmıştır. Bu dönemde Türkçenin pratik olarak öğretilmesi ve tercümanlar yetiştirilmesi yönünde kararlar alınmıştır. Rus çarının Türkler, Araplar ve Farslar ile ilgili politikasının bir gereği olarak, özellikle de 1711 Prut seferinde Türkçe, Farsça ve Arapça bilen kişilere ihtiyaç duyulmuştur. Türkçe (ve Tatarca), Arapça ve Farsça bilen tercümanlar yetiştirilmesi için 1716 ve 1724 yıllarında yazılı emirler vermiştir. I.Rus Çarının Türklerle ile ilgili konularda danışmanlığını yapan eski Buğdan Voyvodası Dimitri Kantemir Çarın bu yönlendirmelerine bağlı olarak 1716 yılında Osmanlılar hakkında bilgi veren “Incrementa atque Decramenta aulae Othomanicae” adlı Latince bir eser yazmıştır.
Bilimler Akademisinin (1724-1725) I. Petro tarafından kurulması ile birlikte genel olarak doğu bilimleri, özel olarak da Türkoloji çalışmaları ivme kazanmıştır. Moskova, Kazan ve Harkov üniversitelerinde ve 1819’da yeniden kurulan St. Petersburg üniversitesinde de Doğu Dilleri Bölümü açılmış; bu bölümlerdeki çalışmalarda Türk dili araştırmaları özel bir yer almıştır. Sovyet Türkolojisi de dünyadaki diğer ülkelerdeki Türkoloji çalışmaları gibi doğu biliminin içinde doğup gelişti. Değişik amaçları olsa da yapılan araştırmalar Türklük bilimine önemli katkılar sağladı.
Dünyadaki en güçlü Türkoloji merkezleri arasında, araştırmaların sayısı ve niteliği bakımından Sovyet Türkolojisi hep ön sıralarda yer aldı. 19. yüzyılın ortalarından itibaren St. Petersburg doğu biliminin önemli merkezlerinden birisi haline geldi.1917 Ekim devriminden sonra özellikle Moskova’da, St.Petersburg’da (Leningrad), Kiev ve Taşkent’te doğu bilimleri ve Türkoloji ile ilgili merkezler ve eğitim kurumları açılmış ve çok sayıda uzman yetiştirilmiştir.
Rusya’nın Bugünü
Rusya Federasyonu toprakları 11 zaman dilimi boyunca uzanır. Bu kadar farklı zaman dilimine yayılabilmiş tek ülkedir. Bunun nedeni diğer ülkelere göre toprak yüzölçümünün fazla olmasıdır.
Başlıca Kentleri: Moskova, St. Petersburg (eski Leningrad), Nijniy – Novgorod (eski Gorki), Novosibirsk, Volgograd, Cochi, Vladivostok, Kazan, Kirov, Kalinigrad, Ufa, Perm.
Din: Hristiyan (Ortodoks, Katolik), Müslüman, Budacı, Musevi.
Para birimi: Ruble
Rusya sınırları içinde yüz civarında milliyete mensup topluluklar bulunan bir devlet
Kuzeyinde Kuzey Kutup Denizi;
Doğusunda Pasifik Okyanus;
Batısında Estonya, Litvanya, Beyaz Rusya, Letonya, Ukrayna, Moldavya, Baltık Denizi;
Güneyinde Kazakistan, Moğolistan, Çin, Gürcistan, Azerbeycan, Hazar Denizi, Kuzey Kore, Karadeniz yer alır.
Madenler: Rusya Federasyonu, madenler bakımından çok zengin bir ülkedir. Dünyanın ikinci büyük kömür üreticisi olan ülkede Kuzbass, Karaganda, Donbass ve Perçora büyük kömür yatakları vardır. Doğu Sibirya’da demir, altın, mika, kurşun, çinko, bakır, grafit, alüminyum ve elmas önemli madenlerdir. Volga-Ural bölgesinde ve Sibirya Ovasındaki Tyumen alanında petrol çıkarılmaktadır. Ayrıca ülkenin birçok bölgesinde tabiî gaz yatakları bulunmaktadır. Bütün madenleri ülke için yeterli miktarda çıkarılırken, sadece kalay üretimi yetmemektedir.
Rusya Federasyonu 83 federal bölgeden oluşmaktadır.
46 oblast (idari bölge); atanmış bir yönetici ile yönetilir ve yerel yasama organları bulunmaktadır.
21 cumhuriyet; otonom bölge kabul edilirler, kendi anayasası, parlamentosu ve başkanı bulunmaktadır. Her cumhuriyet için Rusçanın yanı sıra bölgesel dil ya da diller de cumhuriyetin resmi dili/dilleri olarak tesis edilebilir.Örneğin Dağıstan’da Rusça dışında 13, Karaçay-Çerkesya’da 4, Kabardey-Balkarya’da 2 resmi dil vardır.
9 kray (bölge); esasında oblastlara benzemektedir. Bu bölgeler tarihsel olarak oluşmuşlardır, ilk olarak sınır bölgelerde oluşturulan kraylar, daha sonra otonom oblast ve otonom okrugların yönetim merkezi halinde de oluşturulmuştur. Atanmış yöneticilerle yönetilirler (valilikler).
4 otonom okrug (otonom bölge); ilk olarak etnik azınlıklar için Kraylar ve Oblastlar içerisinde kurulmuşlardır, fakat 1990’da statüleri yükseltilerek, idari bölge statülerine alınmışlardır.
1 otonom oblast (Yahudi Otonom Bölgesi) esasen oblast kabul edilen bölge 1990 yılında şu anki bağımsız oblast statüsüne yükseltilmiştir. İlk olarak bir kray’a bağlı olarak kurulan oblast,şimdi bağımsız bir özerk oblast (bölge) olarak doğrudan Rusya Federasyonu devlet yapısı içinde yer almıştır.
2 adet Federal kent (Moskova ve St. Petersburg),diğer federal birimlerle eşit temsil hakkına sahip olan iki büyük kenttir.
