Dış Ticaretin Tanımı ve Dış Ticaretle ilgili Kavramlar

Dış Ticaret ile İç Ticaret'in Arasındaki Farklar

Dış Ticaretteki Riskler

Dış Ticaretteki Masraf Arttırıcı Kalemler

Dış Ticaretin Yararları

Dış Ticareti Gerçekleştirmek için Gereken Temel Bilgiler

Dış Ticarete Ait Bilgi Kaynakları

Uluslararası Ticareti Teşvik Eden Kuruluşlar

Dış Ticaretin Tanımı ve Dış Ticaretle ilgili Kavramlar

Ticaret, üretilen mal ve hizmetlerin belirli bir ücret karşılığı son kullanıcılara ulaştırılmasını sağlayan alım satım faaliyetleridir.

Ticaret, iç ve dış ticaret olmak üzere ikiye ayrılır.

Dış Ticaret, ülkeler arasında gerçekleşen mal ve para hareketidir.

Dış Ticaret, ihracat ve ithalat olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.

İhracat, üretimi gerçekleştirilen bir malın o ülkenin mevzuatına uygun bir şekilde başka bir ülkeye gönderilip, bedelinin yurda getirilmesidir. İhracatta para akışı içeri, mal akışı dışarı doğrudur.

İhracat nedenleri:

1. Bir malın yurt içi piyasa talebinden daha fazla üretilmesi;

2. Bir ülke ya da bir üretim birimi hedefinin büyüme olması (örnek, Çin);

3. Bir ülkenin ya da bir üretim biriminin döviz ihtiyacını karşılamasıdır.

İthalat, yurt dışında üretilen bir malın bedelini ödenerek yurda getirilmesidir. İthalatta para akışı dışarı, mal akışı içeri doğrudur.

İthalat nedenleri:

1. Getirilen malın maliyetinin daha düşük olması;

2. Getirilen malın daha kaliteli olması;

3. Getirilen malın yurt içinde bulunamamasıdır.

Dış Ticaret ile İç Ticaret'in Arasındaki Farklar

 Sayfanın Başına Dön

Dış Ticaretteki Riskler

Dış Ticaretteki Masraf Arttırıcı Kalemler

1. İstihdam

2. İletişim

3. Dokümantasyon

4. Bankacılık Komisyonları

5. Gümrük Vergileri

6. Nakliye

7. Sigorta

8. Marketing (piyasa araştırması ve pazarlama)

Sayfanın Başına Dön

Dış Ticaretin Yararları

1. Gelir ve müşteri bakımından çeşitleme yaratır. Firmayı sadece iç piyasaya bağımlı olmaktan kurtarır.

2. Küresel ortamda dış ticaret sınırsız satış olanakları verir. İç pazar ne kadar büyük olursa olsun sınırlıdır.

3. İthalat sayesinde imalat maliyetlerini düşürmek mümkün olur.

4. Dış ticarette rekabet zorunluluğu şirketleri kurumsallaşmaya yöneltir.

5. Dış ticaret yeni finansman olanakları yaratır.

Sayfanın Başına Dön

Dış Ticaret Yapılacak Ülke Hakkında Gerekli Temel Bilgiler

1. Ticaret yapılacak ülke hakkında hem genel, hem de ilgili pazar (hedef pazar) konusunda bilgiler. Bu bilgiler, hedeflenen pazarın genel çerçevesini gösterir.

2. Ticaret yapılacak ülkenin konum ve iklimi ile ilgili bilgiler: hedeflenen pazara ulaşım imkanları, pazarlanacak ürünün iklimden etkileme olasılıkları, yakın çevrede olan rakip ülkeleri. Bu bilgiler, maliyet ve fiyat politikanızı etkiler.

3. Ticaret yapılacak ülkenin doğal kaynak ve ekonomik faaliyet ile ilgili bilgiler. Bu bilgiler, o ülkeye yönelik pazarlama bakış açısını doğrudan etkileyecektir.

4. Ticaret yapılacak ülkenin nüfus özellikleri ile ilgili bilgiler: yaş, cinsiyet, eğitim ve kültür özellikleri. Bu bilgiler, tahmini satış miktarının ve ürün cinsini belirlemekte yardımcı olacaktır.

5. Ticaret yapılacak ülkenin altyapı bilgisi: ulaşım imkanları, enerji kaynakları, eğitim kurumları. Bu bilgiler, pazara girme konusunda bir takım kolaylıkların derecesini anlamanıza ve ülkenin kalkınma düzeyi hakkında fikir sahibi olmanıza yardımcı olacaktır.

6. Ticaret yapılacak ülkenin ticari politikası ile ilgili bilgiler: ülkemize karşı uygulanan ticari yasaklar veya kotalar, gümrük kısıtlamaları, vergi çeşitleri, istenilen etiketleme ve paketleme, standardizasyon kuralları. Bu bilgiler, Dış Ticaret stratejisinin oluşturulması için gereklidir.

7. Ticaret yapılacak ülkenin pazar yapısı hakkında bilgiler: insanlar, aile yapıları, özel ve kamu kuruşları, pazarın işleyişi, mali yapısı ve ilgili bilgiler. Bu bilgiler, başarılı bir Dış Ticaret için lazım olan bilgileridir.

8. Ticaret yapılacak ülkede ürününüze yönelik rekabet durumu ile ilgili bilgiler: benzer ürünün iç üretimi; benzer ürünün diğer satıcılar tarafından pazarlanması. Satmaya çalıştığınız ürünün hedeflenen ülkedeki iç üretimi, genellikle önemli ithalat kısıtlamalarının bir habercesidir. Bu bilgiler, pazarlama stratejisinin oluşturulması için gereklidir.

Sayfanın Başına Dön

Dış Ticarete Ait Bilgi Kaynakları

Dış Ticareti Geliştirme Ofisleri. Bilgi türü: Ticari faaliyette bulunan ülkeler ile ilgili geniş kütüphaneleri mevcuttur ve araştırmalar yaparlar. Örneğin, Türkiye'de İhracatı Geliştirme Merkezi (İGEME) www.igeme.gov.tr

Yurt Dışında Ofisleri Olan Bankalar. Bilgi Türü: rakiplerin veya ülkelerin mali yapıları hakkında bilgileri mevcuttur. Örneğin, İş Bankası ve Yapı Kredi Bankası bülten ve raporları.

Uluslararası Kuruluşlar. Bilgi Türü: ülkelerle ilgili istatistikler ve bilgiler. 

UN – United Nations (BM - Birleşmiş Milletler) . BM, 24 Ekim 1945'te kurulmuş dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslar arası bir örgüttür. Ticaret, sanayı ve çeşitli ekonomik konularda istatistik serileri ve piyasa gelişmesi ile ilgili özel raporlar yayınlamaktadır. Ayrıca BM Ekonomik Komisyonları (UN Economic Commissions) ilgilendikleri coğrafi bölgelerle ilgili istatistik ve özel araştırmalar hazırlamaktadır. www.un.org.tr

FAO – Food and Africulture Organization (GTÖ - Gıda ve Tarım Örgütü). GTÖ, merkezi Roma'da olan açlığı yok etmek ve beslenme şartlarını iyileştirmek amacıyla 1943'te kurulan ve 1946'da BM'nin uzmanlık kuruluşu haline gelen bir örgüttür. Hükumet ve teknik kuruluşların tarımı, ormancılığı ve balıkçılığı geliştirme projelerine aracı ve yardımcı olur. Bu tip konularda ülkeler düzeyinde teknik yardımlar sağlar. Eğitsel projeler geliştirerek, araştırmalar yapar ve seminerler verir. Dünyadaki tarımsal ürünlerin üretimi, tüketimi, ticareti ve depolaması, tabii kaynakların geliştirilmesi, ağaçlandırma gibi konularında danışmanlık yapar. İstatistikler tutarak bültenler yayınlar. www.fao.org

OECD – Organization for Economic Co-operation and Development ( Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü). Türkiye'nin de üyesi olduğu bu kuruluş dış ticaret, sanayi, bilim ve teknoloji, gıda, taşımacılık gibi alanlarda ülke ekonomi araştırmaları, istatistik bültenleri ve raporları hazırlamaktadır. www.oecd.org

UNCTAD – United Nations Conference on Trade and Development (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı). 1964'te Cenevre'de kurulmuş bu konferansın yayınları arasında uluslar arası ticaret, ticaret engelleri, ticaret tercihleri gibi konular almaktadır. www.unctad.org

IMF – İntrnational Monetary Fund (Uluslararası Para Fonu). 1944'te ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods'da kurulan ve fiilen 1947'de çalışmaya başlayan bu organizasyon; global finansal düzeni takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak gibi görevleri bulunan bir organizasyondur.. Yayınları arasında, ülke ve uluslar arası döviz mevduatı, ticaret engelleri, dış ticaret, mali ve ekonomik gelişmeler yer almaktadır. www.imf.org

Ticaret Odaları. Bilgi Türü: konusu iç ticareti olup dış ticaret geliştirme ofislerin yaptığı çalışma ve faaliyetlere benzer. Örneğin, Türkiye'deki TO, SO, DTO gibi odaları: www.tobb.org.tr. ICC – Uluslararası Ticaret Odası www.iccwbo.org. 

Yabancı Ticari Ağırlıklı Gazete ve Mecmualar. Bilgi Türü: genel ekonomik eğilimleri. Örneğin, Financial Times, Guardian, Times, Daily Telegraph, İndependent, Washington Post, BBC Yayınları vs. www.dunyagazeteleri.com

Fuar ve Sergiler. Bilgi Türü: hem rakipler ve ürünler ile ilgili bilgiler, hem de müşterilere doğrudan temas sonucu elde edilecek bilgilerdir. Örneğin, dünya kapsamında düzenlenen tüm fuarları www.fuartakip.com sitesinden takip edebilirsiniz

Dış Ticaret ile İlgili Seminer ve Konferanslar. Bilgi Türü: genel olarak dış pazarlama konusunda gerekli bilgi ve dış pazarlarda edinilen tecrübe paylaşımıdır. Örneğin, İstanbul Sanayi Odası, Dış Ticaret konusunda çeşitli eğitim ve seminerler düzenlemektedir. Seminerlerinin kolay takibi için www.iso.org.tr sitesinde e-etkinlik takvimi mevcuttur http://www.iso.org.tr/tr/web/e-hizmet/isoetkinliktakvimi.aspx

Dünya Ticaret Merkezleri, bilgi alışverişi yolu ile uluslar arası ticaretin yayılması, gelişmesi ve etkin bir biçimde faaliyetlerin yürütülmesi amacını güderek çeşitli ülkelerde kurulmuş olan, politik niteliği olmayan ve kar amacı gütmeyen ticari işletmelerdir. Bilgi Türü: şirketler ve iş adamları arasındaki etkileşimi geliştirip bilgi alışverişini daha kolay hale getirir ve iş birliği olanaklarını oluşturur. Örneğin, İstanbul Dünya Ticaret Merkezi (İDTM) www.idtm.com.tr

Sayfanın Başına Dön

Uluslararası Ticareti Teşvik Eden Kuruluşlar

GATT – General Agreement on Tariffs and Trade ( Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması). Uluslar arası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenleyen ve 1947'de 23 ülke tarafından imzalanan bir anlaşmadır. GATT'in kuruluş amacı; ithalat vergilerini azaltmak, uluslar arası ticaretin önündeki tüm engelleri kaldırmak ve ticarette ayırımcı uygulamalara son vermektir. Bunun dışında, GATT, danışma ve uzlaşmayı sağlayıp, görüş farklılıklarını gidermeyi, üyelerin ticari menfaatlerine zarar gelmesini önlemeyi hedefler. Uluslararası ticaretin en etkin kurumu olan WTO – Dünya Ticaret Örgütü 1995'te GATT'nin devamı olmuştur . www.gatt.org

UNCTAD – United Nations Conference on Trade and Development (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı). Sekrteryasının merkezi Cenevre'de olan UNCTAD'ın başlıca amacı, temel madde ticareti sorunları çözmekti. Onun dışında, UNCTAD, az gelişmiş ülkelerin (AGÜ) ortak menfaatleri için de büyük çalışmaları yapmıştır.
UNCTAD'ın başlıca ça­lışma komiteleri; Temel Maddeler, Mamul Maddeler, Teknoloji Transferleri, Denizcilik ve Finansman Komiteleridir. www.unctad.org

WBG – World Bank Grup (Dünya Bankası Grubu). WB – World Bank (Dünya Bankası), 2.Dünya Savaş'ın ardından 1945 yılında Avrupa'nın onarılması amacı ile IBRD – İnternational Bank for Reconstruction and Development (Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası) adıyla kurulmuştur. Zaman içinde bir grup haline gelerek Dünya Bankası Grubu adını almış ve kuruluşun bünyesinde beş ana kuruma yer vermiştir. Bunlar;

IBRD - İnternational Bank for Reconstruction and Development (UluslararasıYeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası) - IBRD 1945 yılında kurulmuş olan ve gelişmekte olan ülkelerin kamu sektörüne kredi açan bölümdür. Türkiye kuruma 1947 yılında üye olmuştur. Türkiye, 5 yıl geri ödemesiz 17 yıla kadar vadeli kredi kullanabilmektedir. Türkiye'nin sermaye ve oy gücü %0,5 düzeyindedir. www.worldbank.org (IBRD sayfasının linki sitenin aşağısındadır)

IDA – İnternational Development Association (Uluslararası Kalkınma Birliği) 1960 yılında kurulmuştur. Amacı; kişi başına gelir bakımından yoksulluk çizgisinin altında kalan ülkelere kredi açmaktır ve bu ülkelere genel olarak sıfır faizi ve 35-40 yıl vadeli kredi kullandırmaktır. Türkiye IDA'ya 1960 yılında katılmıştır; toplam sermaye içindeki payı %0,9'dur ve bu fondan kredi kullanmamaktadır. http://www.worldbank.org/ida/

IFC – İnternational Finance Corporation (Uluslararası Mali İşbirliği) 1956 yılında kurulmuştur. Bu parça, gelişmekte olan ülkelerde özel sektöre kredi açmak ve özel sektörün gelişmesini sağlamak ile görevlidir. Türkiye, bu kuruma kurulduğu yıl katılmıştır ve toplam sermaye içinde %0,6 paya sahiptir. http://www.ifc.org/

MIGA – Multilateral İnvestment Guarantee Agency (Çoktaraflı Yatırımlar Garanti Ajansı) 1985 yılında kurulmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde yapılacak yatırımlara, ticari olmayan (döviz transfer zorluğu, kamulaştırma, millileştirme, vb.) riskleri karşılamaya dönük güvenceler sağlamak ile görevli parça olarak tasarlanmıştır. Türkiye MİGA'ya 1988 yılında katılmıştır. Bu kurum içinde sermaye payı ve oy gücü % 0,4 düzeyindedir. http://www.miga.org/

ICSID – İnternational Center for Settlement of İnvestment Disputes (Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi) 1965 yılında kurulmuştur. Merkez, ara buluculuk ve hakemlik davalarına bakan bir organdır. Tahkim ve Uzlaşma Panellerine ilişkin kurallar gelişmekte, uzlaştırma komisyonu olarak iş görmektedir. Türkiye bu kuruma 1987 yılında katılmıştır. http://icsid.worldbank.org/ICSID/Index.jsp

IMF – İnnternational Monetary Fund (Uluslararası Para Fonu), global finansal düzeni takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak görevleri bulunan uluslararası bir organizasyondur. 1944 yılında ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods'da kurulan ve 1947'de fiilen çalışmaya başlayan milletlerarası ekonomik meselelerle uğraşan bir teşkilattır. Birinci ve İkinci Dünya Harplerinden sonra milletler arası ekonomik meseleler karışık hale gelmiş, I.Dünya Savaşı'ndan sonra düşülen ekonomik buhranla savaş sonrası ekonomik depresyonlar da ekonomik ilişkileri tehdit eder bir vaziyet almıştı. Avrupa devletlerinin II.Dünya Savaşı sonrası bozuk ve depresyon içindeki ekonomik durumlarının aksine Amerika Birleşik Devletleri'nin savaş boyunca ihracatının altın stoklarının artması, ekonomik bakımdan yardım yapacak tek ülke durumuna gelmesine sebep oldu. ABD, Avrupa devletlerine doğrudan yardım yapmak yerine mali müesseseler kurarak yardım yapılması taraftarı oldu ve 1944 yılında Bretton Woods'ta 45 devletin iştirakiyle bir takım kararlar alındı. IMF, Avrupa devletlerinin tediye bilançolarında ortaya çıkabilecek geçici (= kısa vadeli) ödeme güçlüklerinde kredi vererek milletlerarası ticaretin bu yüzden daralmasını önlemek; Dünya Bankası da uzun vadeli yatırım kredileri vermek suretiyle, Avrupa devletlerinin yeniden imarını sağlamak, tediye bilançolarındaki bünyevi dengesizlikleri gidermek için kurulmuştur. Her iki müessesenin sermaye ve kaynaklarının önemli bir kısmı ABD tarafından temin edilmiştir. Bu müesseselere üye olan ülkelerin prensip olarak, içerde enflasyonu önleyici para politikaları takip etmeleri, dış ticareti ise tek taraflı devalüasyonlar ve ithal tahditleri yüzünden daraltmamaları, bilakis bu tahditleri mümkün mertebe kaldırmaları gerekecekti. www.imf.org

IMF'nin amaçları ise, şu şekilde sırala­nabilir:

1. Uluslararası parasal konularda üyeler arası danışma ve birlikte hare­ketin gerektirdiği mekanizmayı oluşturarak uluslararası işbirliğini teşvik etmek.

2. Uluslararası ticaretin dengeli gelişmesini sağlamak ve bu yolla yüksek istihdam ve reel gelir düzeylerinin gerçekleştirilmesine, üretken kapasitenin geliştirilmesine katkıda bulunmak.

3. Kambiyo istikrarını ve gerekli kambiyo düzenlemelerini sağlamak ve rekabetçi devalüasyonları önlemek.

4. Çok yanlı bir ödeme sistemi kurabilmek için ulusal paraların tam konvertibilitesini gerçekleştirmek ve kambiyo kısıtlamalarını kaldırmak.

5. Üye ülkelerin, dış dengesizlikleri gidermek amacıyla kısıtlayıcı ön­lemlere başvurmamaları için, geçici olmak kaydıyla mali kaynaklar bulmak.

6. Dış ödemelerdeki dengesizlikleri hem süre hem de hacim yönünden azaltmak.

IDB – Islamic Development Bank (İslam Kalkınma Bankası).İslam Kalkınma Bankası 1975'te kurulmuştur. Bankanın amacı: İslam ül­kelerinin kalkınma çabalarına yardımcı olmak, bunun için kaynak sağlamak ve üyeler arasındaki ticari ve sınai işbirliğini geliştirip güçlendirmektir www.isdb.org

ADB – Asian Development Bank (Asya Kalkınma Bankası) 1966 yılında bölge ülkeleri arasındaki ekono­mik ve mali işbirliğini özendirmek ve geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Sağla­dığı kaynakların en büyük bölümü tarımda, kalan kısmı da enerji, madencilik ve sanayi kesimlerinde kullanılmıştır www.adb.org

OPEC – Organization of Petroleum Exporting Countries (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı). 14 Eylül 1960 tarihinde ortak bir petrol üretimi ve fiyatı politikası izle­mek üzere Bağdat'la imzalanan bir anlaşmayla kurulmuştur. Kuruluşun amacı "petrol fiyatlarını yükseltmek, özel petrol şirketlerinden daha büyük gelir payları sağlamak ve fiyatları iyileştirmek için üretim ayarlama planları üzerinde çalışmaktır". Günümüzde OPEC eski etkinliğini büyük ölçüde kaybetmiş ve dağılma noktasına gelmiş bir kartel görünümündedir www.opec.org

Sayfanın Başına Dön